Διαστημική μάθηση για μακροπρόθεσμη διατήρηση
Όταν αναπολώ τον χρόνο μου στο σχολείο και στο κολέγιο, μερικές από τις πιο έντονες αναμνήσεις είναι να στριμώχνομαι για εξετάσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας – να τρέχω με καθαρή αδρεναλίνη, που τροφοδοτείται σχεδόν πλήρως από το άγχος. Πάνω από 20 χρόνια αργότερα, εξακολουθώ να νιώθω εφιάλτες σχετικά με το ότι σβήνω κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης και είμαι αρκετά σίγουρος ότι δεν είμαι μόνος. Μετά από χρόνια επίσημης εκπαίδευσης, όπου οι ακαδημαϊκοί ήταν το επίκεντρο, πόσα κράτησα; Ας το παραδεχτούμε – πολύ λίγο. Τα μόνα πράγματα που τείνουμε να διατηρούμε από την επίσημη εκπαίδευσή μας είναι πράγματα που μπορέσαμε να εφαρμόσουμε με κάποια μορφή κατά τη διάρκεια της ζωής και της εργασίας: έννοιες που έχουμε ξαναδουλέψει με διαφορετικές μορφές επανειλημμένα και είχαμε την ευκαιρία να εφαρμόσουμε στην πραγματική ζωή καταστάσεις.
Αυτό μπορεί να αποδοθεί, τουλάχιστον εν μέρει, σε αυτό που ο Hermann Ebbinghaus περιέγραψε ως «καμπύλη λήθης», που μιλά για το πώς τείνουμε να ξεχνάμε τις πρόσφατα αποκτηθείσες πληροφορίες καθώς περνά ο καιρός. Αν και η θεωρία του Ebbinghaus έχει επικριθεί για διάφορους λόγους, πολλοί ερευνητές έχουν αποδώσει την κωδικοποίηση πληροφοριών στη μακροπρόθεσμη μνήμη στο πόσο συχνά εκτίθεται κάποιος σε αυτές τις πληροφορίες. Ένα εξαιρετικό κομμάτι σχετικής έρευνας είναι η εργασία του Benjamin Storm με τίτλο “Το όφελος της λήθης στη σκέψη και στη μνήμη», στο οποίο επεξεργάζεται τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας, τονίζοντας το γεγονός ότι «η ικανότητα ανάκτησης και δημιουργίας πληροφοριών που είναι επιθυμητές, σχετικές και κατάλληλες καθίσταται δυνατή από την ικανότητα να αναστέλλουμε και επομένως να ξεχνάμε πληροφορίες που είναι ανεπιθύμητο, άσχετο και ακατάλληλο».
source: istockphoto
Τι Σημαίνει Αυτό για Εκμάθηση Σχεδιασμού;
Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να βελτιώσουμε τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουμε είναι να «διακόψουμε τη διαδικασία της λήθης» (Brown, et al., 2017), που σημαίνει την ανάκτηση των πληροφοριών από τη μνήμη πολλές φορές σε απόσταση μεταξύ τους. Στο βιβλίο του Σχεδιασμός mLearning, ο Clark N. Quinn επεξεργάζεται δύο διαφορετικές εφαρμογές του διαστήματος στον μαθησιακό σχεδιασμό: την πρακτική σε απόσταση (που επιτρέπει στους μαθητές να εφαρμόζουν τις πληροφορίες σε διαφορετικά σενάρια σε απόσταση μεταξύ των εννοιών του τσιμέντου) και τη δοκιμή σε απόσταση (ενεργοποιώντας εκ νέου τις πληροφορίες παρουσιάζοντας στους μαθητές τεστ που ενεργοποιούν ανάκληση κατά διαστήματα). Όχι μόνο η λήψη αυτών των προσεγγίσεων κάνει τη μνήμη για τις πληροφορίες να διαρκεί περισσότερο, αλλά διευκολύνει επίσης τη μετέπειτα ανάκτηση αυτών των πληροφοριών. Ένα αξιοσημείωτο πλεονέκτημα αυτού είναι ότι καθώς οι πληροφορίες γίνονται πιο εύκολα ανακτήσιμες από τη μνήμη, οι πληροφορίες μπορούν να εφαρμοστούν σε ποικίλα περιβάλλοντα και καταστάσεις πιο εύκολα.
Σύμφωνα με τους Hintzman, Dempster και Russo et al., υπάρχουν τρεις κύριοι λόγοι για τους οποίους η απόσταση μάθησης μπορεί να είναι αποτελεσματική. Ας τα δούμε από τη σκοπιά του μαθησιακού σχεδιασμού:
- Κωδικοποίηση μεταβλητότητας — λήψη πληροφοριών και καταγραφή τους στη μακροπρόθεσμη μνήμη
Η θεωρία της μεταβλητότητας κωδικοποίησης λέει ότι εάν η πληροφορία επαναλαμβάνεται πολλές φορές σε απέχοντα διαστήματα μέσω ποικίλων τρόπων, υπάρχει μια βαθύτερη κωδικοποίηση αυτών των πληροφοριών, που οδηγεί σε μακροπρόθεσμη διατήρηση και σε βαθύτερη κατανόηση των υποκείμενων εννοιών και σχέσεων. - Επαγγελματική επεξεργασία—που οδηγεί σε επιτυχία μακροπρόθεσμης μνήμης
Η έρευνα έχει αποδείξει ότι οι επαναλήψεις σε στενή διαδοχή είναι σχετικά λιγότερο αποτελεσματικές στην επίτευξη κωδικοποίησης μακροπρόθεσμης μνήμης από τις επαναλήψεις που βρίσκονται σε απόσταση μεταξύ τους. Αυτό μπορεί να αποδοθεί στην πλήξη, στην ψυχική κόπωση ή στην παγίδα εξοικείωσης που εμφανίζεται όταν διαβάζετε τις ίδιες πληροφορίες επανειλημμένα διαδοχικά. Οι επαναλήψεις σε απόσταση επιτρέπουν κάποια λήθη μεταξύ των παρεμβάσεων, δημιουργώντας περισσότερες συνδέσεις μνήμης που κάνουν την ανάκτηση ευκολότερη και πιο συμφραζόμενη με την πάροδο του χρόνου. - Προσαρμογή μάθησης-στρατηγικής—μάθηση μέσω αποτυχιών ανάκτησης
Πιστεύεται τώρα ότι, δεδομένου ότι η απόσταση μεταξύ των μαθησιακών παρεμβάσεων επιτρέπει κάποιο βαθμό λήθης, οι μαθητές είναι πιο πιθανό να αποτύχουν στις αρχικές προσπάθειες ανάκτησης. Αυτό λειτουργεί ως κίνητρο για τους μαθητές να επεξεργάζονται τις πληροφορίες πιο σοβαρά και περίπλοκα.
source: istockphoto
Σημαίνει αυτό ότι βρήκαμε τη μαγική σάλτσα;
Με λίγα λόγια — όχι! Η ανάκτηση σε απόσταση από μόνη της δεν έχει καμία αξία εκτός και αν υπάρχει μια αποτελεσματική στρατηγική μάθησης υφασμένη γύρω από αυτήν. Είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ένα μέσο για τη διατήρηση, όχι μια αυτόνομη λύση μάθησης.
Στο σημερινό επιχειρηματικό περιβάλλον, οι περισσότεροι οργανισμοί αναζητούν την Ε&Α με γνώμονα τα αποτελέσματα και επιμένουν να δουν τον αντίκτυπό της όσον αφορά την απόδοση επένδυσης. Αυτό σημαίνει ότι ο ρόλος της Ε&Α έχει σαφώς μετατοπιστεί από τις έννοιες που «διδάσκει» στους εκπαιδευόμενους στο να τους «επιτρέπει» να έχουν απόδοση σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον εργασίας. Στο επόμενο άρθρο μου, θα προσπαθήσω να εμβαθύνω στο πώς η μάθηση σε απόσταση μπορεί να αξιοποιηθεί με διαφορετικές μορφές μέσα σε διάφορες μεθόδους μάθησης και μεθόδους παράδοσης για να υποστηρίξω καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα στο χώρο εργασίας.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Brown, Peter C., Henry L. Roediger III και Mark A. McDaniel. 2017. Make It Stick: The Science of Successful Learning. Cambridge, MA.: Harvard University Press.
- Quinn, Clark N. 2011. Σχεδιασμός του mLearning: Αξιοποιώντας την Επανάσταση για φορητές συσκευές για οργανωτική απόδοση. Σαν Φρανσίσκο: Φάιφερ.